Περί δικαιωμάτων και συμφώνου

*γράφει ο Ηλίας Λουκόπουλους – Κούτσης

«Όπως οφείλει να εκτελεί κανείς το εκάστοτε καθήκον του, έτσι έχει χρέος να υπερασπίζεται τα δικαιώματά του» μας ενημερώνει ο κ. Θεοδόσης Πελεγρίνης στο «Λεξικό της φιλοσοφίας», ενώ ο κ. Δημήτριος Διαμαντόπουλος στο «Σύγχρονο λεξικό των βασικών εννοιών» συμπληρώνει πως δικαίωμα είναι η «Απαίτηση που απορρέει από τον ορθό λόγο ή το νόμο. Σύνολο απαιτήσεων που απορρέουν από την ανθρώπινη ιδιότητα, ανεξάρτητα από εθνότητα, φυλή, γλώσσα και θρήσκευμα». Εάν σε αυτά προσθέσουμε και το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, πιστεύω πως μπορούμε να πούμε πως έχουμε έναν πλήρη ορισμό του «δικαιώματος».

Γιατί όμως στις μέρες μας είναι τόσο δύσκολο και περίπλοκο να μιλάμε για δικαιώματα; Γιατί τα αντιμετωπίζουμε ως κάτι τρομακτικό και επικίνδυνο, ενώ στην ουσία τους είναι κάτι φυσικό και αυτονόητο το οποίο απορρέει όχι μόνο από τον ορθό λόγο, αλλά και από την κοινή λογική; Και τέλος, γιατί μας φοβίζει τόσο πολύ η διεκδίκησή τους; Η θεωρία είναι κατά βάση απλή. Όλοι οι άνθρωποι θα πρέπει να απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα και ίση μεταχείριση και δεν θα πρέπει να υπάρχουν κοινωνίες δύο ή και τριών ταχυτήτων. Όταν τα δικαιώματα αυτά καταπατώνται, θα πρέπει θα πρέπει να τα διεκδικούμε και να τα υπερασπιζόμαστε όχι μόνο η άμεσα ενδιαφερόμενη ομάδα, αλλά το σύνολο του πληθυσμού. Αφού λοιπόν έχουμε κάτι τόσο λογικό, τι είναι αυτό που το μετατρέπει σε κάτι φοβερό, δύσκολο και κατά πολλούς παράλογο;

«Τα ανθρώπινα δικαιώματα, ήγουν τα δικαιώματα που πηγάζουν από τη φύση του ανθρώπου και ισχύουν ανεξάρτητα από τους θεσμούς και τους νόμους οι οποίοι υφίστανται στα διάφορα κράτη. […] Εκτός, όμως, από τις αναφερθείσες παραπάνω περιπτώσεις δικαιωμάτων υπάρχουν άλλες, επίσης, κατηγορίες δικαιωμάτων, όπως […] τα αναφαίρετα δικαιώματα, δικαιώματα δηλαδή, τα οποία είναι απαραίτητα για τον άνθρωπο ως μέλος του πολιτισμένου κόσμου» (Θεοδόσης Ν. Πελεγρίνης, «Λεξικό της φιλοσοφίας», εκδ.: πεδίο).

Για αυτά λοιπόν τα ανθρώπινα δικαιώματα αγωνίζεται και η εγχώρια ΛΟΑΤ+ κοινότητα. Δικαιώματα φυσικά, λογικά, αυτονόητα και αναφαίρετα, τα οποία όμως για πολλές δεκαετίες καταπατώνται και δεν αναγνωρίζονται. Η ελληνική πολιτεία για δεκάδες χρόνια επιμένει να δημιουργεί κοινωνία πολλαπλών και άνισων ταχυτήτων, απαιτώντας όμως από την ίδια κοινωνία ίσες υποχρεώσεις. Αυτό έπρεπε κάποια στιγμή να σταματήσει. Αυτές τις ημέρες βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση η πρώτη προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης στην ιστορία της, για μείωση της ανισότητας των πολλαπλών ταχυτήτων. Το διευρυμένο σύμφωνο συμβίωσης. Ένα σχέδιο με πολλά κενά, το οποίο όμως αποτελεί ένα εξαιρετικό πρώτο βήμα. Ένα βήμα ισότητας που έπρεπε να έχει γίνει από καιρό.

Παρ’ όλα ταύτα, καλό θα ήταν να γίνουν τρεις βασικές επισημάνσεις, η βελτίωση των οποίων θα μπορούσε να καλύψει κάποια κενά:

1) Κατάργηση του άρθρου 347 του ποινικού κώδικα, το οποίο αναφέρεται σε παρά φύση ασέλγεια. Δεν είναι δυνατόν να διευρύνεται το σύμφωνο συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια και να υπάρχει νόμος που να ονομάζει παρά φύση την ύπαρξη των ανθρώπων που θα συνάψουν σύμφωνο.

2) Αναφέρεται στο παρόν σχέδιο η δέσμευση του υπουργείου εργασίας για εφαρμογή ίσων ασφαλιστικών δικαιωμάτων. Όμως η απλή αναφορά έκδοσης σε μελλοντικό χρόνο ενός προεδρικού διατάγματος ΔΕΝ εξασφαλίζει ότι θα πραγματοποιηθούν οι απαραίτητες ενέργειες ή ότι θα πραγματοποιηθούν δίκαια προς τα ομόφυλα ζευγάρια.

3) Θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρη αναφορά στη διαδικασία την οποία θα ακολουθούν τα ληξιαρχεία για το άνοιγμα οικογενειακής μερίδας, και αυτό για να μην υπάρξουν περιπλοκές όταν έρθει η ώρα να διευθετηθούν ζητήματα κληρονομιάς, σύνταξης, μετακίνησης κ.ο.κ.

Δυστυχώς από το σχέδιο αυτό αποκλείονται οι τρανς* άνθρωποι και δεν γίνονται οι απαραίτητες προβλέψεις για τεκνοθεσία. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί όμως κάτι αυτονόητο. Τα δικαιώματα των τρανς* ανθρώπων και των ομόφυλων οικογενειών δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται ως κάτι ουτοπικό, έξω από την πραγματικότητα και ελάσσονος σημασίας. Τρανς* άνθρωποι και ομόφυλες οικογένειες υπάρχουν παντού γύρω μας. Δεν αποτελούν επιστημονική φαντασία. Επομένως, η διεκδίκηση δεν τελειώνει επουδενί εδώ. Το Υπουργείο δικαιοσύνης έχει δεσμευτεί για νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου και για αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου. Μένει να δούμε την φερεγγυότητα των δεσμεύσεων αυτών.

Μέσα από την εμπειρία επί των διαβουλεύσεων για το σύμφωνο συμβίωσης και τον ακτιβισμό μπορεί κανείς να δει ξεκάθαρα το πρόταγμα των πραγματικά ελεύθερων ανθρώπων: δεν σταματάμε ν' αγωνιζόμαστε μέχρις ότου τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων να γίνουν πλήρως σεβαστά, σε μια κοινωνία όπου όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο χωρίς αστερίσκους και αν. Ας φροντίσουμε όλοι, αυτή η ιστορική στιγμή ισότητας, να γίνει διαρκής λάμψη και όχι ένα απλό πυροτέχνημα.