Η Ομοσπονδία Νέων Ευρωπαίων Πράσινων στο COP21: Ας... προσπαθήσουμε;

Το μεγαλύτερο εγχείρημα εκτός Νέας Υόρκης που έχει διοργανωθεί ποτέ από τα Ηνωμένα Έθνη έχει ξεκινήσει. Πρόκειται για την 21η Συνδιάσκεψη των Συμβαλλομένων Μερών (COP21) της Σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC), γνωστή και ως κλιματικές διαπραγματεύσεις των Ηνωμένων Εθνών.

Αυτή η διοργάνωση αφορά το παρελθόν, το παρόν, αλλά κυρίως το μέλλον μας και #itsourfuckingfuture! Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, θα είναι καθοριστικό για το μέλλον μας και οι περίπου 150 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων που αναμένεται να παρευρεθούν τις επόμενες δύο εβδομάδες το αποδεικνύουν. Το ίδιο και οι 120.000 αναφορές του #COP21 την προηγούμενη της έναρξης των διαπραγματεύσεων στο Twitter.

Καθώς οι κλιματικές αυτές διαπραγματεύσεις αποτυγχάνουν συχνά να καταρτίσουν φιλόδοξες πολιτικές, η χρησιμότητά τους αμφισβητείται ορισμένες φορές. Οι πιθανότητες να επιβραδυνθεί η κλιματική κρίση είναι τουλάχιστον τόσες όσες και το να «τηγανίσουμε» τον πλανήτη. Ποια είναι τα μεγάλα ζητήματα που βρίσκονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων της Συνδιάσκεψης του Παρισιού;

Κατ' αρχάς, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως «-το- ζήτημα». Η κλιματική πολιτική δεν περιορίζεται πια μόνο στη θέσπιση στόχων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Υπάρχει άλλος ένας πυλώνας, η «προσαρμογή», που αφορά την αντιμετώπιση των συνεπειών της Κλιματικής Αλλαγής. Ποια είναι λοιπόν τα κύρια θέματα που υπάρχουν στο τραπέζι; Μια λεπτομερέστερη επισκόπηση υπάρχει στην αναφορά της αντιπροσωπείας της ΟΝΕΠ (Ομοσπονδία Νέων Ευρωπαίων Πράσινων) σχετικά με το COP21.

Το πρώτο κύριο ζήτημα είναι η διαφοροποίηση. Στο ιδρυτικό κείμενο του UNFCCC έχει διατυπωθεί μία αρχή: κοινή αλλά διαφοροποιημένη ευθύνη για την Κλιματική Αλλαγή. Η γενικόλογη αυτή διατύπωση έχει αποτελέσει αντικείμενο ερμηνείας. Τη δεκαετία του '90, η διαφοροποίηση μεταξύ χωρών του Παγκόσμιου Βορρά και του Παγκόσμιου Νότου θεωρούταν ο σωστός δρόμος. Όμως, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα δε σταμάτησαν να αυξάνονται. Μάλιστα, οι εκπομπές κατ' απόλυτο αριθμό πολλαπλασιάζονταν όσο οι χώρες του Παγκόσμιου Νότου εκβιομηχανίζονταν. Λόγω του ότι δεν ήταν πλέον μόνο ο Παγκόσμιος Βορράς που είχε εκπομπές, ζήτησαν μια εκ νέου ερμηνεία αυτής της αρχής. Βλέπουμε ότι με την αποδυνάμωση αυτής της αρχής -η οποία αποσκοπεί κυρίως στο να εκφέρει την ιστορική ευθύνη του Παγκόσμιου Βορρά – υπονομεύουν μια φιλόδοξη πολιτική για το κλίμα.

Το δεύτερο ζήτημα είναι η συζήτηση για το λεγόμενο «μηχανισμό φιλοδοξίας». Αυτός ο μηχανισμός φιλοδοξίας διασφαλίζει ότι τα Συμβαλλόμενα Μέρη θα υψώσουν πραγματικά τις φιλοδοξίες τους τα επόμενα χρόνια. Αυτό θα διασφαλιστεί από διαφορετικά στοιχεία. Το πρώτο είναι η διάρκεια των εισφορών που θα γίνουν για την κλιματική κρίση και το δεύτερο είναι το πως θα συγκεντρωθούν αυτές οι συνεισφορές: επιτρέπεται χώρες να κάνουν πίσω στις εισφορές τους; Αν οι προβλεπόμενες εισφορές δεν επαρκούν, πώς θα μπορούσε να συμπληρωθεί το χρηματοδοτικό κενό που υπάρχει για την πλήρωση αυτού του μηχανισμού;

Το τρίτο ζήτημα είναι ένας μακροπρόθεσμος στόχος. Τα Συμβαλλόμενα Μέρη της Κλιματικής Συνδιάσκεψης χρειάζεται να αποφασίσουν ποιος θα είναι ο στόχος τους. Αρχικά ήταν η «σταθεροποίηση της συγκέντρωσης αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα σε επίπεδα που θα μπορούσαν να αποτρέψουν επικίνδυνη ανθρωπογενή παρέμβαση στο κλιματικό σύστημα». Το 2010, τα κράτη αποφάσισαν τελικά να τον καταστήσουν επιχειρησιακά αξιοποιήσιμο με τον στόχο των 2 °C. Τώρα οι συζητήσεις είναι πολύ ευρείες. Ένας μακροπρόθεσμος στόχος έχει τρία συστατικά: ορίζει τι πρέπει να μειωθεί, κατά πόσο θα πρέπει να μειωθεί, και μέχρι πότε. Διάφορες επιλογές είναι διαθέσιμες αυτή τη στιγμή, από τις μηδενικές εκπομπές και την πλήρη εγκατάλειψη του άνθρακα έως μια σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων ή τη μείωση των εκπομπών. Τα πιο συχνά αναφερόμενα έτη-στόχοι είναι το 2050 και το 2100.

Το τέταρτο ζήτημα είναι ένα ακόμη που μπορεί να οδηγήσει τις διαπραγματεύσεις σε ναυάγιο: η χρηματοδότηση. Το 2009 και το 2010, ο Παγκόσμιος Βορράς υποσχέθηκε να παρέχει 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στον Παγκόσμιο Νότο από το 2020 και μετά. Ουσιαστικά, χωρίς χρηματοδότηση δεν υπάρχει συμφωνία και το ερώτημα που παραμένει είναι το πώς μπορούν να συγκεντρωθούν αυτά τα χρήματα. Για παράδειγμα, η Κίνα δήλωσε πρόσφατα ότι μπορεί και εκείνη να παρέχει χρηματοδότηση για το κλίμα. Η διαφοροποίηση των παραπάνω ποσών θα πρέπει επίσης να διασφαλιστεί - δεν θα πρέπει να αφαιρεθούν από πακέτα επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας. Επιπλέον, το ύψος και το μείγμα δημόσιων και ιδιωτικών πόρων δεν έχει ακόμα εξασφαλιστεί.

Το τελευταίο ζήτημα είναι συναισθηματικής φύσεως - απώλειες και ζημιές. Πρόκειται για επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης όπου η προσαρμογή δεν είναι δυνατή πια. Το ερώτημα είναι αν εντάσσονται στον πυλώνα προσαρμογής - κάτι που πολλές χώρες του Βορρά υποστηρίζουν. Ο κύριος λόγος είναι ο φόβος τους να ανοίξει η συζήτηση για αμφισβήτηση των αποζημιώσεων λόγω απωλειών και ζημιών, κάτι που ο Παγκόσμιος Βορράς δεν επιθυμεί λόγω του κόστους και του βάρους της ευθύνης. Επομένως, υπάρχουν δύο στάσεις: ο διαχωρισμός των ζημιών από τον πυλώνα προσαρμογής ή η ένταξή τους.

Τέλος, το Παρίσι είναι απρόβλεπτο. Αλλά υπάρχει ανάγκη να είμαστε ηχηροί και ξεκάθαροι: η κλιματική δικαιοσύνη δεν είναι επιλογή, είναι αναγκαιότητα.

- Η αντιπροσωπεία της Ομοσπονδίας Νέων Ευρωπαίων Πράσινων στο COP21

Ολόκληρο το κείμενο στην αγγλική εδώ

Φωτογραφία από Takver / CC BY-SA 2.0