.png)
Ακόμη ένα καλοκαίρι όπου η Ελλάδα αντιμετωπίζει εκτεταμένες πυρκαγιές, επιδεινούμενες από ακραίες θερμοκρασίες, χαμηλή υγρασία και ισχυρούς ανέμους, όπως αποτυπώνεται και από δορυφορικές εικόνες της ανατολικής Μεσογείου. Σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα, όπου οι θερινές πυρκαγιές πλήττουν ολοένα και πιο γρήγορα και σφοδρά τη χώρα μας, οι Νέοι Πράσινοι αντιλαμβανόμαστε την κρίση, όχι ως ένα μεμονωμένο περιστατικό, αλλά ως σύμπτωμα συστημικών, περιβαλλοντικών, και κοινωνικών πολιτικών ανεπάρκειας. Καθώς το θερινό τοπίο της Ελλάδας μετατρέπεται ολοένα και πιο συχνά σε καμμένη έκταση, οι Νέοι Πράσινοι κατανοούμε την επείγουσα ανάγκη να σταθούμε απέναντι σε ένα φαινόμενο που δεν αφορά απλώς την καταστολή, αλλά τη ριζική αλλαγή των θεσμών, του τρόπου ζωής και της συνείδησης μας. Η Ελλάδα δεν μπορεί πλέον να μένει θύμα παλαιών προσεγγίσεων, και η νεολαία που βιώνει τις επιπτώσεις δεν πρέπει να μένει θεατής· οφείλει να μετασχηματιστεί σε κινητήριο δύναμη για οικολογική αλλαγή.
Οι πυρκαγιές δεν απειλούν μόνο τη νοτιοευρωπαϊκή βιοποικιλότητα και το δασικό κεφάλαιο, αλλά και την ανθρώπινη ζωή, τις τοπικές κοινότητες, και τις υποδομές. Καθώς η Ελλάδα περιλαμβάνεται στα σημεία όπου η κλιματική αλλαγή έχει κάνει τις συνθήκες πυρκαγιάς διπλά πιο πιθανές, η χώρα οδηγείται σε καθεστώς «πυρικής κόλασης», με σημαντικές απώλειες εκτάσεων, ειδών, και κοινωνικής συνοχής. Σε μελέτη με θέμα τους κινδύνους που σχετίζονται με την υπερθέρμανση του πλανήτη και τους ευάλωτους αγροτικούς πληθυσμούς στη μεσογειακή Ευρώπη, υπολογίζεται σημαντική αύξηση των ημερών ακραίων συνθηκών πυρκαγιάς στην περιοχή της Μεσογείου κατά 36 έως 54 ημέρες ετησίως, εάν η θερμοκρασία αυξηθεί κατά 3–4 °C (Graus et al, 2024). Επιπρόσθετα, επισημαίνεται ότι η αποκαλούμενη “θερμική πρόοδος του δείκτη FWI” συνδέεται ισχυρά με το μέγεθος των καμένων εκτάσεων (Graus et al, 2024). Ο δείκτης FWI (Fire Weather Index) στοχεύει στην αποτύπωση της ανάπτυξης πυρικών συνθηκών με σαφήνεια, ενώ άλλες μελέτες αναλύουν τις επιπτώσεις των πυρκαγιών στις οικοσυστημικές υπηρεσίες: αρνητικοί αντίκτυποι στην εδαφική ποιότητα, στη βιοποικιλότητα και στην κλιματική ρύθμιση· μόνο η επικονίαση σε μικρό βαθμό καταγράφει θετικά αποτελέσματα (Graus et al, 2024).
Το καλοκαίρι του 2025 χαρακτηρίζεται από ένα καύσωνα που έκανε τον περασμενο Ιούνιο τον δεύτερο θερμότερο Ιούνιο της δεκαετίας, με υποχρεωτικές διακοπές εργασιών λόγω ακατάλληλων συνθηκών – ένα μοτίβο που αρχίζει να επαναλαμβάνεται όλο και συχνότερα τους θερινούς μήνες τα τελευταία έτη, ενώ ολόκληρη η Ελλάδα συνεχίζει να καίγεται υπό κάμψη αντοχής: ξηρασία, ισχυροί άνεμοι, και μεγάλα πλήγματα σε τουριστικές και παράκτιες ζώνες. Οι θερινές πυρκαγιές στην Ελλάδα δεν είναι μεμονωμένα φαινόμενα, αλλά ένδειξη οικοκλιματικών ανεπάρκειων. Οι Νέοι Πράσινοι, αναγνωρίζουμε τη επιτακτική ανάγκη για αλλαγή και αναδεικνύουμε την υποχρέωση όλων μας για την υιοθέτηση δίκαιων και βιώσιμων απαντήσων, με δράση, συμπόρευση και κινητοποίηση. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ καταδεικνύει την τρέχουσα αναποτελεσματικότητα των Περιφερειακών Συντονιστών Πολιτικής Προστασίας για ενοποιημένη και αποτελεσματική πρόληψη/καταστολή, υποστηρίζει τη διάχυση οικολογικής πολιτικής σε υδατικούς πόρους, αγροδιατροφή και κυκλική οικονομία, ενώ τονίζει την οικολογική δικαιοσύνη για ευάλωτες ομάδες ως κοινωνικό ζήτημα, όχι περιβαλλοντικό προνόμιο.
Ο ρόλος του Περιφερειακού Συντονιστή Πολιτικής Προστασίας
Σύμφωνα με τον ν.4623-9-8-2019, περί «Ρυθμίσεων του Υπουργείου Εσωτερικών, διατάξεις για την ψηφιακή διακυβέρνηση, συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις και άλλα επείγοντα ζητήματα» - ΚΕΦ.Ζ, αρθρ.93:
– Σε κάθε περιφέρεια συστήνεται μία θέση Περιφερειακού Συντονιστή Πολιτικής Προστασίας, για την υποβοήθηση του Περιφερειάρχη σε θέματα πολιτικής προστασίας. Οι Περιφερειακοί Συντονιστές του προηγούμενου εδαφίου προσλαμβάνονται με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, η διάρκεια της οποίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τη θητεία της περιφερειακής περιόδου εντός της οποίας προσλήφθηκαν.
– Οι Περιφερειακοί Συντονιστές Πολιτικής Προστασίας έχουν αποφασιστικού χαρακτήρα αρμοδιότητες, οι οποίες μεταβιβάζονται από τον εκάστοτε Περιφερειάρχη και αναφέρονται αποκλειστικά σε αυτόν.
– Συμμετέχουν στο Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας.
– Παρέχουν συμβουλές και διατυπώνουν εξειδικευμένες γνώμες, εγγράφως ή προφορικώς, στο αντικείμενο αρμοδιοτήτων της πολιτικής προστασίας της Περιφέρειας προς τον Περιφερειάρχη, το Περιφερειακό Συμβούλιο και τις Επιτροπές της Περιφέρειας, ή τις υπηρεσίες των Υπουργείων Εσωτερικών και Προστασίας του Πολίτη.
– Παρέχουν υπηρεσίες σχετικές με τις διαδικασίες και τις επιχειρησιακές δράσεις, που αποσκοπούν στην προστασία της ζωής, υγείας και περιουσίας των πολιτών, των υποδομών και υπηρεσιών ζωτικής σημασίας, καθώς και στη μείωση του κινδύνου καταστροφών, που προκαλούν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
– Εκπονούν μελέτες, συντάσσουν εκθέσεις, υποβάλλουν προτάσεις και εισηγήσεις, επεξεργάζονται και παρουσιάζουν στοιχεία απαραίτητα για την υλοποίηση πολιτικών πολιτικής προστασίας.
Ωστόσο, οι διαδοχικές, καταστροφικές, καταστάσεις έκτακτης ανάγκης οι οποίες σημειώνονται τα τελευταία έτη σε όλα τα μέτωπα, με επανειλημμένα φαινόμενα σφοδρής κακοκαιρίας, πλημμυρικά φαινόμενα, δασικές πυρκαγιές και πυρκαγιές σε αστικό και περιαστικό ιστό, ή σφοδροί χιονιάδες όπως τον Ιανουάριο 2022, και η ξεκάθαρα αναποτελεσματική τρέχουσα προσέγγιση, που έχει οδηγήσει έως τώρα σε ανυπολόγιστες υλικές, και μη, ζημιές, οδηγούν στο συμπέρασμα πως απαιτούνται άμεσα αλλαγές. Οι θερινές πυρκαγιές στην Ελλάδα δεν αποτελούν απλά μια κρίση διαχείρισης της καταστολής: είναι σύμπτωμα συστημικών δυσλειτουργιών, κλιματικής απορρύθμισης, και άρνησης να αλλάξουμε σχέσεις με τη φύση και μεταξύ μας. Οι Νέοι Πράσινοι, ως φωνή της οικολογικής γενιάς, καλούμε για:
– την επιστημονική και πολιτική εστίαση στην αλλαγή αναλογίας πρόληψης/καταστολής (40–60 % του προϋπολογισμού πυρόσβεσης να πηγαίνει στην πρόληψη,
– τη δημιουργία ενιαίου φορέα δασοπροστασίας, με κοινωνική συμμετοχή στις αποφάσεις,
– την κοινοτική οργάνωση και οικολογική παιδεία,
– τη νομοθετική πίεση για ένα νέο πλαίσιο που σέβεται τη φύση και τα δάση και αντιμετωπίζει την οικολογική κρίση έμπρακτα,
– την ενεργοποίηση της νεολαίας ως δομικό πυλώνα αλλαγής.
Καθώς:
Τεχνολογικά μέσα:
-
Drones επιτήρησης: Δίνουν άμεση όραση στα πρώτα μέτωπα, με θερμικές κάμερες και δεδομένα real time στα κέντρα διοίκησης.
-
Συστήματα AI πρόγνωσης: Αναλύουν δορυφορικά δεδομένα (δείκτης FWI, εξάπλωση ανέμων) και υπολογίζουν μελλοντικούς κινδύνους – προσανατολισμός φόρτωσης μέσων.
-
Αυτόνομα ρομπότ αναδάσωσης: Ρομποτικά οχήματα που σπορεύουν και ποτίζουν καμένες εκτάσεις, μειώνοντας το κόστος και αυξάνοντας την ακρίβεια.
Βέλτιστες πρακτικές από άλλες χώρες:
-
Ισραήλ–Πορτογαλία: Δίκτυα πρόληψης με διάδρομους πυροφύλαξης, συνδυασμένα με ελεγχόμενες καύσεις για περιορισμό βιομάζας.
-
Ιταλία: Μοντέλα με τοπικές επιτροπές δασικής αντίστασης, όπου κάτοικοι και ειδικοί σχεδιάζουν κοινοτικά σχέδια προστασίας.
Κοινοτικές δράσεις στην Ελλάδα:
-
Δοκιμές οικοκοινοτήτων με αυτοέλεγχο των δασικών τους ορίων, συνδυάζοντας περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση, και πράσινη εργασιακότητα.
-
Δικτυακά μίντια που επιτρέπουν πολίτες να ανεβάζουν δεδομένα wildfire, να επικοινωνούν με δημάρχους και να απαιτούν άμεσο συντονισμό.
Οικολογική αποκατάσταση:
-
Φυσική αποκατάσταση: Εξέλιξη της φυτοκάλυψης μέσω φυσικών δεικτών· προώθηση φυσικών αναγέννησης όπου είναι βιώσιμο.
-
Ενεργητική αποκατάσταση: Αναδασώσεις με ιθαγενή είδη, λιποδιαλυτές σπόρους, και προστασία εδάφους από διάβρωση.
Νομοθετικές και πολιτικές πρωτοβουλίες:
- Νομικό πλαίσιο που ορίζει αναλογίες πρόληψης/καταστολής (τουλάχιστον 40–60 %).
- Περιφερειακή αντιπροσωπεία πολιτών σε επίπεδο αντίληψης, όχι μόνο τεχνικών ειδικών.
- Ανοιχτό αδειοδοτικό σύστημα για drones και AI, ώστε να μην παρεμβαίνει γραφειοκρατική καθυστέρηση.
- Πράσινη πιστοποίηση κοινότητας που γίνεται κριτήριο για χρηματοδότηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
- Διοργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων (π.χ. θερινά camps όπως το Be Brave for a Greener Greece στα Χανιά), για ενδυνάμωση δεξιοτήτων, δικτύωση, και ενημέρωση νέων ανθρώπων σε ψηφιακά και πρακτικά εργαλεία πολιτικής συμμετοχής.
- Δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την πρόληψη (π.χ. ενημέρωση για οικοκοινότητες, απο-ανάπτυξη, τοπική δράση), συνδυασμένη με εθελοντικές ομάδες νεολαίας.
- Δράσεις ευαισθητοποίησης σε σχολές, πανεπιστήμια, νέους γονείς, ευάλωτες περιοχές και πληθυσμούς, με εστίαση σε πρακτικές πρόληψης, οικιακής προετοιμασίας, και κοινοτικής αλληλεγγύης.
- Στήριξη οικοκοινοτήτων κοντά σε δασικές περιοχές (π.χ. προσβάσεις, πυροφυλάκια, κοινό βιολογικό καύσιμο, μικρο-ενέργεια) που χρησιμοποιούν βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης.
- Εφαρμογή τοπικών σχεδίων πρόληψης, σχεδιασμένα από νέους, με συνδυασμό παράδοσης, οικο-τεχνολογίας και κοινοτικής κοινωνίας.
- Συμμετοχή νέων σε τοπικές και εθνικές ομάδες παρακολούθησης (citizen science): καταγραφή καμένων εκτάσεων, δαπανών, αποτελεσματικότητας πολιτικών.
- Δημιουργία ανοιχτής πλατφόρμας όπου θα δημοσιοποιούνται οι επιδόσεις πρόληψης/καταστολής ανά περιοχή, σχολικές ομάδες μπορούν να βάλλουν δεδομένα, και πολίτες να συμμετέχουν ενεργά.
- Συμμετοχή σε διακυβερνητικά φόρα, βουλευτικές διαδικασίες και δημόσιες διαβουλεύσεις.
Βιβλιογραφία
- Graus, S., Ferreira, T. M., Vasconcelos, G., & Ortega, J. (2024). Changing Conditions: Global Warming-Related Hazards and Vulnerable Rural Populations in Mediterranean Europe. Urban Science, 8(2), 42. https://doi.org/10.3390/urbansci8020042
- Οικολογική Συμμαχία (2022). 'Σεις τον είδατε τον Παναή; Αναζητείται «Περιφερειακός Συντονιστής Πολιτικής Προστασίας»! https://oikosymmaxia.blogspot.com/2022/06/blog-post_20.html#more
