Αν όχι εμείς, τότε ποιός; Και αν όχι τώρα, τότε πότε;

Οι προκλήσεις της ελληνικής κοινωνίας και η οικολογική απάντηση της νέας γενιάς!

Ζούμε σε μια Ελλάδα που φλέγεται κάθε καλοκαίρι και πλημμυρίζει κάθε φθινόπωρο, που οι νέοι δουλεύουμε σε κακοπληρωμένες δουλειές, που οι οικογένειες δυσκολεύονται να πληρώσουν το ρεύμα, που τα δάση και οι θάλασσές μας παραδίδονται στην καταστροφή για τα κέρδη λίγων. Σε μια Ελλάδα όπου οργιάζουν τα σκάνδαλα, οι ύποπτες χρηματοδοτήσεις και τα ανεξέλεγκτα έργα με διάσπαρτες υποδομές ΑΠΕ. Σε μια Ελλάδα όπου η κλιματική κρίση είναι εδώ, αλλά η πολιτεία συνεχίζει να πορεύεται με προχειρότητα, διαφθορά και κοντόφθαλμα συμφέροντα!

Οικονομική πραγματικότητα, σκάνδαλα και κρίση εμπιστοσύνης

Η ανεργία στους νέους παραμένει υψηλή, με ποσοστά κοντά στο 30% για όσους είναι κάτω των 25 ετών (Eurostat, 2024). Και όσοι δουλεύουμε, δουλεύουμε σε κακοπληρωμένες, επισφαλείς δουλειές χωρίς προοπτική. Η αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται από χαμηλούς μισθούς, ελαστικές μορφές απασχόλησης και έλλειψη σύνδεσης εκπαίδευσης–οικονομίας, ενώ η ασυμφωνία δεξιοτήτων παραμένει σημαντικό πρόβλημα (Eurostat, 2025). Παρά την ονομαστική μείωση της ανεργίας, η Ελλάδα παραμένει στις πρώτες θέσεις στην ΕΕ σε ανεργία νέων και πολλοί νέοι και νέες εργάζονται σε επισφαλείς θέσεις με χαμηλές αποδοχές, χωρίς δικαιώματα και προοπτική. Αυτό δεν είναι ανάπτυξη, είναι εκμετάλλευση. Αυτή η κατάσταση δεν είναι απλώς οικονομικό πρόβλημα, αλλά οικολογικό και κοινωνικό αδιέξοδο: η επισφάλεια οδηγεί στη μετανάστευση, στη συρρίκνωση κοινοτήτων και στην εγκατάλειψη αγροτικών περιοχών. Παρά την ανάπτυξη του ΑΕΠ, η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών μειώνεται. Η ακρίβεια στην ενέργεια και στα τρόφιμα οδηγεί σε φτωχοποίηση. Η ενεργειακή φτώχεια πλήττει χιλιάδες οικογένειες (OECD, 2024). Παρά την αύξηση του ΑΕΠ, η αγοραστική δύναμη παραμένει χαμηλή, με την Ελλάδα να βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ (OECD, 2024). Ο λογαριασμός του ρεύματος είναι πολιτική επιλογή: πληρώνουμε τα κέρδη των ολιγοπωλίων της ενέργειας. Καλύτερες πολιτικές επιλογές υπάρχουν, αρκεί να τις επιλέξουμε. Η οικολογική πολιτική δεν είναι «παράρτημα» της οικονομίας, αλλά θεμέλιο για δίκαιη οικονομία. Οικολογικές απαντήσεις στην ανεργία και στην ακρίβεια περιλαμβάνουν την τοπική παραγωγή και αυτάρκεια για μείωση εισαγωγών και τιμών, δίκτυα αλληλέγγυας οικονομίας που βασίζονται στη συνεργασία και όχι στον ανταγωνισμό, και απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, που συχνά συνοδεύονται από σκάνδαλα, παραοικονομία και γεωπολιτικές πιέσεις.

Επιπρόσθετα, η Ελλάδα κατατάσσεται χαμηλά στην ΕΕ ως προς τη διαφθορά και τη διαφάνεια (Transparency International, 2025). Από τις υποκλοπές πολιτικών και δημοσιογράφων μέχρι τις καταγγελίες για σπατάλες σε ενεργειακά έργα και χρηματοδοτήσεις, η διαπλοκή αποδυναμώνει τη δημοκρατία και φέρνει κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς και τα πρόσωπα που τους εκπροσωπούν. Ενώ η Ελλάδα διαθέτει περισσότερες από 400 περιοχές Natura 2000, που καλύπτουν το 30% της χερσαίας επικράτειας και το 20% των θαλάσσιων περιοχών και αποτελούν ανεκτίμητη φυσική κληρονομιά, η ενεργειακή μετάβαση συχνά εφαρμόζεται χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό. Έργα ανεμογεννητριών εγκαθίστανται σε περιοχές Natura, απειλώντας τη βιοποικιλότητα και τους ντόπιους πληθυσμούς, ενώ έχουν αποκαλυφθει σκάνδαλα γύρω από χρηματοδοτήσεις ΑΠΕ σε προστατευόμενες περιοχές. Η ενεργειακή μετάβαση προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ωστόσο, στην Ελλάδα συχνά εφαρμόζεται πρόχειρα και χωρίς ολοκληρωμένο σχεδιασμό. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι εγκαταστάσεις ανεμογεννητριών σε περιοχές Natura 2000, σε κορυφογραμμές με σπάνια αρπακτικά πουλιά ή σε νησιά με εύθραυστα οικοσυστήματα. Σε πολλές περιπτώσεις, οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) εγκρίνονται με ελλείψεις, χωρίς ουσιαστική διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες (Kati et al., 2022), ενώ το 2025, νέα σκάνδαλα ήρθαν στο φως γύρω από χρηματοδοτήσεις έργων ΑΠΕ σε προστατευόμενες περιοχές, όπου αναδείχθηκε η διαπλοκή εταιρειών, πολιτικών και τοπικών αρχών. Η προστασία αυτών των περιοχών δεν είναι μόνο νομική υποχρέωση της χώρας έναντι της ΕΕ, αλλά και ηθικό χρέος απέναντι στις επόμενες γενιές. Αντί να συμβάλουν στη βιωσιμότητα, οι τρέχουσες πρακτικές δημιουργούν αντιδράσεις, απαξιώνουν την ιδέα της οικολογικής μετάβασης και απειλούν τη βιοποικιλότητα.

Οι ΝΕΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ καλούμε για ένα στρατηγικό χωροταξικό σχεδιασμό με επιστημονικά κριτήρια και όχι με βάση την κερδοφορία, τον αποκλεισμό των περιοχών Natura 2000 από βιομηχανικής κλίμακας ΑΠΕ, την προώθηση ενεργειακών συνεταιρισμών και μικρής κλίμακας ΑΠΕ. Ζητάμε ενεργειακή δημοκρατία και κοινωνική συμμετοχή στον σχεδιασμό και στην ιδιοκτησία των έργων, καθώς και να δοθεί προτεραιότητα στην εξοικονόμηση ενέργειας και στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, ώστε να μειωθούν οι συνολικές ανάγκες. Η μετάβαση σε καθαρή ενέργεια πρέπει να γίνει με σεβασμό στη φύση και στη δημοκρατία, αλλιώς κινδυνεύει να χάσει την κοινωνική νομιμοποίηση. Τα σκάνδαλα με τις υποκλοπές, τις μίζες και τις χρηματοδοτήσεις έργων σε Natura 2000 (Transparency International, 2025) δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά. Είναι σύστημα. Δεν θα δεχτούμε άλλη διαπλοκή που καταστρέφει το περιβάλλον και τη δημοκρατία. Θέλουμε διαφάνεια, συμμετοχή και λογοδοσία. Οι ΝΕΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ διεκδικούμε κοινωνικό τιμολόγιο ενέργειας συνδεδεμένο με ΑΠΕ, εγγυημένο βασικό εισόδημα διαβίωσης, και προώθηση μοντέλων κυκλικής οικονομίας που μειώνουν το κόστος ζωής και βασίζονται στην ευημερία. Οι ΝΕΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ διεκδικούμε διαφάνεια σε όλα τα δημόσια έργα, αξιοκρατία στις δημόσιες θέσεις, και σύνδεση δημοκρατικής λογοδοσίας με την περιβαλλοντική πολιτική.

Η ελληνική κοινωνία βιώνει ακόμη τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, της πανδημίας και της ενεργειακής ακρίβειας. Οι νέοι και οι νέες αντιμετωπίζουν καθημερινά δυσκολία πρόσβασης σε στέγη, τα ενοίκια και τις τιμές σε τρόφιμα να αυξάνονται, ενώ οι μισθοί να παραμένουν χαμηλοί. Η χώρα πλήττεται από το λεγόμενο Brain drain, με χιλιάδες νέους επιστήμονες να μεταναστεύουν αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες, καθώς και από κοινωνική ανασφάλεια, με την αύξηση ψυχικών προβλημάτων λόγω επισφάλειας και αβεβαιότητας για το μέλλον. Το εκπαιδευτικό σύστημα παραμένει εξετασιοκεντρικό και αποκομμένο από τις ανάγκες της κοινωνίας. Η άνιση πρόσβαση ενισχύει τον κοινωνικό αποκλεισμό, ενώ η χρηματοδότηση είναι κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (OECD, 2023). Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα παραμένει εγκλωβισμένο σε μια λογική αποστήθισης, υπερβολικής έμφασης στις εξετάσεις και περιορισμένης σύνδεσης με τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες. Παρά τις μεταρρυθμίσεις, η ανισότητα πρόσβασης είναι έντονη: οι μαθητές από αγροτικές και φτωχότερες οικογένειες υστερούν συστηματικά σε επιδόσεις σε σχέση με εκείνους των αστικών κέντρων (OECD, 2023). Επιπλέον, η χρηματοδότηση της δημόσιας εκπαίδευσης υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου, με την Ελλάδα να επενδύει λιγότερο από το 4% του ΑΕΠ στην εκπαίδευση (Eurostat, 2024). Αυτό οδηγεί σε ελλείψεις σε προσωπικό, υπερπληθυσμένα τμήματα και περιορισμένη στήριξη σε μαθητές με ειδικές ανάγκες. Τα πανεπιστήμια, αν και διατηρούν υψηλό ακαδημαϊκό επίπεδο σε ορισμένους τομείς, αντιμετωπίζουν ζητήματα υποχρηματοδότησης, έλλειψης διεθνούς εξωστρέφειας και διαρροής εγκεφάλων (brain drain). Χιλιάδες νέοι και νέες φεύγουν στο εξωτερικό για σπουδές ή εργασία, καθώς η Ελλάδα δεν προσφέρει αρκετές προοπτικές υψηλής ποιότητας και καλής αμοιβής (Kassimis & Papadopoulos, 2023), ενώ απουσιάζει επίσης η περιβαλλοντική εκπαίδευση που θα εφοδίαζε την ελληνική νεολαία με δεξιότητες πράσινης μετάβασης.

Οι ΝΕΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ προτείνουμε περιβαλλοντική εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες, εστίαση προς δεξιότητες σε ανανεώσιμες, βιώσιμη γεωργία και κυκλική οικονομία, σύνδεση πανεπιστημίων με οικολογικές επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς, προσλήψεις νέων επιστημόνων σε ερευνητικά κέντρα με στόχο την οικολογική μετάβαση, καθώς και στήριξη της νεανικής επιχειρηματικότητας σε κλάδους της πράσινης οικονομίας. Η οικολογική απάντηση ενώνει εκπαίδευση και εργασία σε μια στρατηγική δίκαιης μετάβασης: δεν μιλάμε για «παραγωγή πτυχίων», αλλά για δημιουργία κοινωνικής γνώσης που υπηρετεί τη βιωσιμότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη. Το τρέχον μοντέλο εκπαίδευσης δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της σύγχρονης οικονομίας, ειδικά στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Ενώ η Ελλάδα έχει δυνατότητες ανάπτυξης σε τομείς όπως η ανανεώσιμη ενέργεια, η κυκλική οικονομία και η αγροοικολογία, η απασχόληση παραμένει περιορισμένη σε παραδοσιακούς και συχνά μη βιώσιμους κλάδους. Από οικολογική σκοπιά, η έλλειψη περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στερεί από τους νέους και τις νέες την κατανόηση της σχέσης τους με το φυσικό περιβάλλον και τις πράσινες δεξιότητες που θα χρειαστούν στην αγορά εργασίας του μέλλοντος.

Πολιτική Οικολογία και Οικολογική Μετάβαση

Η ελληνική κοινωνία πλήττεται εδώ και δεκαετίες από ένα πλέγμα διαπλοκής πολιτικής, οικονομικής και μιντιακής εξουσίας. Τα αίτια για την τρέχουσα κατάσταση στη χώρα μας είναι αποτέλεσμα αδιαφορίας, ανικανότητας και συμφερόντων. Από την κλιματική κρίση και την ενέργεια, μέχρι τη φτώχεια και την τουριστική ανάπτυξη, η Ελλάδα βιώνει πολλαπλές προκλήσεις που απαιτούν ριζικές οικολογικές αλλαγές. Κλιματική κρίση, ανεργία, εκπαιδευτικά αδιέξοδα, διαφθορά, αλλά και σε απειλές που αφορούν άμεσα την ίδια την ταυτότητα και το μέλλον της. Οι ΝΕΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ φέρνουμε τη φωνή της νέας γενιάς στο προσκήνιο: δεν θέλουμε μεταρρυθμίσεις και μικρο-διορθώσεις, αλλά οικολογικά μετασχηματιστικές λύσεις. Διεκδικούμε λύσεις που σέβονται τη φύση, τους ανθρώπους και τη δικαιοσύνη. Διεκδικούμε ένα μέλλον που θα σέβεται το περιβάλλον, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ευημερία, την αξιοκρατία και την αλληλεγγύη. Η Ελλάδα συνεχίζει να αντιμετωπίζει ακραία καιρικά φαινόμενα, περιβαλλοντικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά αδιέξοδα. Η πολιτική οικολογία προσφέρει μια απάντηση: μετάβαση χωρίς απώλειες, με δικαιώματα για όλους και ευημερία. Η οπτική της πολιτικής οικολογίας υπερβαίνει την απλή «πράσινη επιλογή» – η μετάβαση δεν είναι μόνο θέμα ενεργειακής τεχνολογίας, αλλά αφορά θεσμούς, δημοκρατία και κοινότητες. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία συχνά αποξενώνει τη νεολαία. Η πολιτική οικολογία επιμένει σε συμμετοχική δημοκρατία με τοπικά συμβούλια, συνελεύσεις πολιτών και ψηφιακές πλατφόρμες διαφάνειας.

Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε μια περίοδο πολλαπλών προκλήσεων: περιβαλλοντικές κρίσεις, κοινωνικές ανισότητες, ανεργία, διαφθορά, αλλά και βαθιά δυσπιστία απέναντι στους θεσμούς. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η οικολογική οπτική και ιδιαίτερα η φωνή της νέας γενιάς είναι πιο αναγκαίες από ποτέ. Η κλιματική κρίση δεν είναι μελλοντικό σενάριο – είναι ήδη εδώ και επιδρά σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Η Ελλάδα, με την πλούσια βιοποικιλότητά της, αλλά και με τις κοινωνικές της ιδιαιτερότητες, βρίσκεται στο σταυροδρόμι επιλογών που θα καθορίσουν το μέλλον της. Οι ΝΕΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ προτείνουμε μια νέα κατεύθυνση: πολιτικές που συνδέουν κοινωνική δικαιοσύνη, περιβαλλοντική προστασία και δημοκρατική ανανέωση. Η οικολογική απάντηση είναι να συνδέσουμε την κοινωνική πολιτική με την οικολογική μετάβαση. Με προγράμματα προσιτής οικολογικής κατοικίας με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας. Με δημιουργία κοινοτικών χώρων για νέους. Με στήριξη της τοπικής παραγωγής για δημιουργία θέσεων εργασίας που δεν θα οδηγούν στη μετανάστευση. Η οικολογική απάντηση που προτείνουμε ως ΝΕΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ είναι ένα ολιστικό μοντέλο κοινωνίας. Με κοινωνική δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια για όλους. Με προστασία της φύσης και ευημερία των πολιτών στο επίκεντρο. Με ενδυνάμωση των νέων ώστε να γίνουν φορείς αλλαγής. Με έναν ριζικό αναπροσανατολισμό πολιτικών σε επίπεδο Αυτοδιοίκησης, με στόχο την αναγέννηση των δημόσιων χώρων, τη διατήρηση του περιβάλλοντος, την αυτονομία της περιφέρειας και τη βιώσιμη ευημερία για ανθρώπους, ζώα και οικοσυστήματα. Με θέσπιση διαφάνειας σε όλα τα δημόσια έργα, με πρόσβαση πολιτών σε δεδομένα. Με αντι-πελατειακή πολιτική κουλτούρα: δημόσιες θέσεις με αξιοκρατία, όχι με κομματικά κριτήρια. Με σύνδεση της δημοκρατικής λογοδοσίας με την περιβαλλοντική πολιτική: κάθε επένδυση ή έργο που συνδέεται με σπατάλη πόρων ή σκάνδαλα πρέπει να απορρίπτεται.

Η πολιτική οικολογία δεν περιορίζεται στην «πράσινη ανάπτυξη», αλλά προτείνει ποιοτική αλλαγή μοντέλου: από την ποσοτική μεγέθυνση στην ποιότητα ζωής, στην αλληλεγγύη και στη διαγενεακή δικαιοσύνη. Οι ΝΕΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ δίνουμε έμφαση στην εκπαίδευση και στη συμμετοχική δράση και λέμε καθαρά: το μέλλον μας δεν θα είναι καμένο, μολυσμένο και άδικο. Θα είναι όμορφο, καθαρό και δίκαιο. Δεν δεχόμαστε να είναι η γενιά μας “γενιά των 400 ευρώ” ή “γενιά του brain drain”. Δεν θα δεχτούμε άλλη διαπλοκή που καταστρέφει το περιβάλλον και τη δημοκρατία. Απαιτούμε πολιτικές που θα μας επιτρέψουν να ζούμε και να δημιουργούμε στη χώρα μας, και τις διεκδικούμε εδώ και τώρα! Γιατί η γενιά μας δεν θα αποδεχτεί να μεγαλώσει σε μια χώρα που καίγεται κάθε καλοκαίρι, που βουλιάζει στη διαφθορά και που θυσιάζει το περιβάλλον και τα παιδιά της για κοντόφθαλμα κέρδη. Οι ΝΕΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ διεκδικούμε μια δίκαιη πράσινη μετάβαση, εργασία με αξιοπρέπεια, εκπαίδευση που δίνει ελευθερία και προοπτική, και δημοκρατία με διαφάνεια και συμμετοχή. Γιατί το μέλλον μας ανήκει και δεν θα το παραδώσουμε σε όσους το καταστρέφουν!

Βιβλιογραφία

Eurostat. (2024). Youth unemployment rates in EU member states. https://ec.europa.eu/eurostat

Eurostat. (2025). Labour market statistics – Greece. https://ec.europa.eu/eurostat

Kassimis, C., & Papadopoulos, A. (2023). Youth migration and brain drain in Greece: Trends and policies. Journal of Balkan Studies, 12(3), 45–67.

Kati, V., Kassara, C., & Foufopoulos, J. (2022). Renewable energy and biodiversity in Greece: The case of wind farms in Natura 2000 sites. Environmental Conservation, 49(1), 15–25. https://doi.org/10.1017/S0376892922000057